Su Ürünleri Kaynaklı Fosfolipidler: Özellikleri, Kaynakları ve Uygulama Alanları

LİPİT NEDİR ?

Lipitler, genel olarak suda erimeyen eter, kloroform, benzen ve aseton gibi organik çözücülerde eriyebilen organik biyomoleküllerdir.

Lipitlerin görevleri:

•Membranların en önemli bileşenleridir.

•Enerji deposudurlar.

•Organizmayı ısı, ışık, elektrik ve fiziksel şoklardan korurlar.

•Enfeksiyonlardan korunmada, fazla miktarda su kaybını ve kazanımını engeller.

•Bazı vitamin ve hormonların yapısında bulunur. Ayrıca bazı (A,D,E ve K) vitaminlerin kullanılabilmesinde görevlidir.

•Birçok bakteri bakteri ve yüksek organizasyonlu bitkilerin yaprak, meyve vb. yapıların dış yüzeyi hücre duvarlarının, böceklerin dış iskeletinin ve omurgalılarının deri bileşenleridirler.

FOSFOLİPİT NEDİR?

Fosfolipitler hidrofobik yapıda iki yağ asitleri, bir gliserol birimi ve hidrofilik yapıda fosfat gruplarından oluşan lipid polimerleridir. Fosfolipitler hücre duvarının yapısında bulunurlar ve hidrofilik ve hidrofobik özelliklerinden dolayı hücre içine besin taşınmasında önemli rol oynarlar. Su ürünleri kaynaklı fosfolipit yapısındaki yağlar yine aynı kaynaktan elde edilen trigliserit yapısındaki yağlara (balık yağı) göre daha iyi sindirilmekte, emilimleri daha iyi olmakta, oksidasyona karşı daha iyi direnç gösterebilmekte ve Omega-3 yağ asitlerini (dokosahekzanoik asit, DHA ve eikosapentaenoik asit, EPA) daha yüksek oranda içermektedirler.

FOSFOLİPİTLERİN SINIFLANDIRILMASI VE KULLANIM ALANLARI

Fosfolipitler gliserofosfolipitler (1), etergliserolipitleri (2) ve spingofosfolipitler (3) olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Bu gruplardan gliserofosfolipitler en yaygın fosfolipit sınıfı olarak bilinirler. Gliserofosfolipit sınıfındaki fosfatidilkolin somon, ton, orkinos, palamut, alabalık, krill ve alabalık yumurtası gibi su ürünleri kaynaklarında en yaygın fosfolipit olmakla birlikte bunu fosfatidiletanoamine fosfolipidi izlemektedir. Fosfatidilinositol, fosfatidilserin, spingomiyelin ve lizofosfatidilkolin ise su ürünleri kaynaklı diğer fosolipidlerdir. Su ürünleri fosfolipidlerinin en zengin kaynağı balık yumurtası olmakla birlikte kril ve diğer yağlı balıklar önemli fosfolipit kaynaklarıdır. Alabalık yumurtası % 50-52 oranında fosfolipit yapısında yağ içerirken bu oran krill yağında % 8-10’na ve balık yağı üretiminde kullanılan yağlarda ise % 1.5-2’ye düşmektedir. Su ürünü kaynaklı fosfolipitler fonksiyonel gıda takviyesi,  eczacılıkta ilaç etken maddesi taşıyıcı sistemlerinde ve kozmetik sanayinde cilt ve saç sağlığı ürünlerinde kullanılmaktadır.

Su ürünleri kaynaklı fosfolipit yapısındaki yağlar yine aynı kaynaktan elde edilen trigliserit yapısındaki yağlara (balık yağı) göre daha iyi sindirilmekte, emilimleri daha iyi olmakta, oksidasyona karşı daha iyi direnç gösterebilmekte ve Omega-3 yağ asitlerini (DHA ve EPA) daha yüksek oranda içermektedirler. Su ürünü kaynaklı fosfolipitler fonksiyonel gıda takviyesi,  eczacılıkta ilaç etken maddesi taşıyıcı sistemlerinde ve kozmetik sanayinde cilt ve saç sağlığı ürünlerinde kullanılmaktadır.